منتظران ظهور

هر چند ائمه ـ عليهم‏السلام ـ از علم غيب برخوردارند و به وقايع گذشته و حوادث حال و آينده آگاهى دارند، اما تكليف آنان مانند ساير افراد بشر، بر اساس علم عادى است و علم غيب براى آنان تكليفى به دنبال نمى‏آورد. به همين دليل، علم غيب ائمه ـ عليهم‏السلام ـ از نحوه شهادت خود، براى آنان تكليف‏آور نيست. امام براساس علم عادى خود، ميوه‏اى را پيش روى خود مى‏بيند كه مانعى از خوردن آن نيست و بر همين اساس، تناول آن ميوه جايز است؛ اگر چه براساس علم غيب، از مسموم بودن آن آگاهى دارد. براى على ـ عليه‏السلام ـ براساس علم عادى بشرى، شب نوزدهم رمضان سال چهلم هجرى، مانند ساير شبهاست؛ به همين جهت، به سمت مسجد حركت مى‏كند و علم غيبى كه به اذن خداوند در مورد شهادت خود دارد، براى ايشان تكليفى ايجاد نمى‏كند.

برخى از كسانى كه اين پاسخ را ذكر كرده‏اند، در تأييد اين مطلب كه ائمه ـ عليهم‏السلام ـ براساس علم عادى خود مكلف هستند، دو دليل ذكر مى‏كنند:

1. عمل براساس علم غيب با حكمت بعثت انبيا و نصب ائمه منافات دارد؛ زيرا در اين صورت، جنبه اسوه و الگو بودن خود را از دست خواهند داد و ساير افراد بشر، از وظايف فردى و اصلاحات اجتماعى وبه بهانه برخوردار بودن ائمه از علم غيب و عمل بر اساس علم خدادادى، از وظيفه خود سر بازخواهند زد.

2. عمل براساس علم غير عادى، موجب اختلال در نظام عالم هستى است؛ زيرا مشيت و اراده خداوند به جريان امور، براساس نظام اسباب و مسببات طبيعى و علم عادى نوع بشر تعلق گرفته است. به همين جهت پيامبر و ائمه ـ عليهم‏السلام‏ـ براى شفاى بيمارى خود و اطرافيان خويش، از علم غيب استفاده نمى‏كردند. شايد يكى از حكمت‏هاى ممنوع بودن تمسك به نجوم، تسخير جن و غيره، براى غيب‏گويى و كشف غيرعادى حوادث آينده نيز همين اختلال در نظام عالم هستى باشد

عذر ز خود دار و قبول از خداى جمله ز تسليم قدر در مياى‏
گر نه قضا بود من و لات كى مسجدى و كوى خرابات كى‏
همت از آنجا كه نظر كرده بود گفت جوابى كه در آن پرده بود
كاين روش از راه قضا دور دار چون تو قضا را به جوى صد هزار
بر در عذر آى و گنه را بشوى آنگه از اين شيوه حديثى بگوى‏

شعر از نظامی

قضا وقدر الهی